Sống Plus
Phong Tục Cưới Hỏi Việt Nam – Tất Cả Các Nghi Lễ và Ý Nghĩa
Phong tục cưới hỏi Việt Nam là một trong những nét văn hóa truyền thống lâu đời, thể hiện sự tôn trọng gia đình và cầu mong hạnh phúc bền lâu cho đôi vợ chồng trẻ. Mỗi nghi lễ trong toàn bộ tiến trình cưới hỏi đều có ý nghĩa riêng của nó và đòi hỏi sự chuẩn bị chu đáo. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về các nghi lễ trong phong tục cưới hỏi Việt Nam, từ lễ đầu tiên là lễ dạm ngõ đến lễ cuối cùng là lễ lại mặt.
Danh Sách Thứ Tự Các Nghi Lễ trong Phong Tục Cưới Hỏi Việt Nam
- Lễ Dạm Ngõ (Lễ ra mắt)
- Lễ Ăn Hỏi (Lễ đính hôn)
- Lễ Nạp Tài (Lễ nộp sính lễ) (thường gộp chung với Lễ Ăn Hỏi)
- Lễ Xin Dâu (Lễ trước khi rước dâu)
- Lễ Rước Dâu (Lễ cưới chính thức)
- Lễ Vu Quy (Lễ xuất giá, nhà gái tổ chức trước khi rước dâu)
- Lễ Thành Hôn (Lễ chính thức ở nhà trai sau rước dâu)
- Lễ Nhập Gia Tiên (Lễ ra mắt tổ tiên nhà trai)
- Tiệc Cưới (Lễ mừng hôn nhân, đãi khách)
- Lễ Lại Mặt (Lễ tạ ơn nhà gái sau cưới, thường sau 1-3 ngày)
- Lễ Tơ Hồng (Lễ cầu chúc hạnh phúc, ít phổ biến) (có thể tổ chức sau Lễ Thành Hôn hoặc Lễ Nhập Gia Tiên)
Tuy nhiên không phải lúc nào, đám cưới nào cũng đầy đủ tất cả các nghi lễ trên. Tùy từng vùng miền mà nghi lễ có thể thay đổi chút ít hoặc cắt bớt.
1. Lễ Dạm Ngõ – Nghi Lễ Ra Mắt Chính Thức
Lễ dạm ngõ là bước đầu tiên trong phong tục cưới hỏi, đánh dấu sự gặp gỡ chính thức giữa hai gia đình và thể hiện sự đồng thuận cho hôn nhân của đôi trẻ.
Ý nghĩa của lễ dạm ngõ
- Là buổi gặp gỡ chính thức giữa hai gia đình.
- Nhà trai sang nhà gái ngỏ ý muốn kết thông gia.
Chuẩn bị lễ vật:
- Mâm lễ gồm trầu cau, bánh kẹo, trà, rượu (thường là số lượng chẵn).
- Đại diện hai bên gia đình (thường là cha mẹ, ông bà).
Cách tiến hành:
- Nhà trai đến nhà gái, phát biểu lý do.
- Nhà gái tiếp đón, chấp nhận lời ngỏ.
- Hai bên trò chuyện, bàn bạc về đám cưới (ngày cưới, lễ ăn hỏi, lễ rước dâu).
2. Lễ Ăn Hỏi (Lễ đính hôn)
📌 Ý nghĩa:
Lễ ăn hỏi là nghi lễ quan trọng xác nhận đôi trẻ đã chính thức đính hôn.
- Chính thức công bố mối quan hệ hôn ước giữa hai gia đình.
- Nhà trai mang lễ vật đến nhà gái để hỏi cưới cô dâu.
📜 Chuẩn bị:
- Mâm quả (tùy từng vùng miền, thường là số lẻ: 5, 7, 9 mâm):
- Trầu cau
- Bánh phu thê
- Trà, rượu
- Mứt sen
- Lợn quay (miền Nam)
- Quần áo, trang sức cho cô dâu (nếu có)
- Nhẫn đính hôn (có hoặc không).
🎭 Cách tiến hành:
- Nhà trai đem sính lễ sang nhà gái.
- Nhà gái nhận lễ, sắp đặt lên bàn thờ gia tiên.
- Cô dâu ra mắt, nhận sính lễ.
- Hai gia đình bàn bạc chi tiết về lễ cưới.
3. Lễ Nạp Tài (Lễ nộp sính lễ)
Lễ nạp tài (hay còn gọi là lễ nạp cheo) là nghi thức tượng trưng cho việc nhà trai cảm ơn nhà gái đã nuôi dưỡng cô dâu và là một phần sính lễ cưới hỏi.
📌 Ý nghĩa:
- Nhà trai chính thức nộp tiền, vàng hoặc sính lễ để chứng minh sự chu đáo với nhà gái.
- Xem như nhà trai tạ lễ với nhà gái đã nuôi nấng dạy dỗ cô dâu trưởng thành để về làm dâu con họ nhà trai.
- San sẻ một phần gánh nặng tài chính, chi phí cỗ bàn thết đãi bà con họ hàng, lối xóm.
- Một số nơi thường gộp chung với Lễ Ăn Hỏi cho đơn giản thủ tục
📜 Chuẩn bị:
- Lễ vật:
- Tiền nạp tài (tùy thỏa thuận giữa hai nhà)
- Mâm quả thêm như heo quay, xôi gấc (nếu cần).
🎭 Cách tiến hành:
- Đại diện nhà trai trao sính lễ.
- Nhà gái tiếp nhận, cảm ơn.
- Có thể có nghi thức lễ bái gia tiên.
4. Lễ Xin Dâu – Thủ Tục Trước Khi Rước Dâu
📌 Ý Nghĩa:
Lễ xin dâu diễn ra ngay trước ngày cưới, là thủ tục để nhà trai xin phép đón cô dâu về nhà chồng.
🛠 Chuẩn Bị:
✅ Nhà trai chuẩn bị: Lễ vật nhỏ gồm trầu cau, rượu, bánh kẹo.
✅ Nhà gái:
- Sắp xếp bàn thờ gia tiên
- Cô dâu chuẩn bị trang phục cưới
🎭 Cách Thực Hiện:
- Nhà trai cử đoàn đại diện sang nhà gái xin dâu.
- Nhà gái đồng ý, mẹ cô dâu dặn dò con gái trước khi về nhà chồng.
5. Lễ Rước Dâu (Lễ cưới chính thức)
📌 Ý nghĩa:
- Lễ rước dâu đánh dấu việc cô dâu chính thức về nhà chồng. Nhà trai thực hiện nghi lễ đưa cô dâu về nhà chồng.
📜 Chuẩn bị:
- Nhà trai chuẩn bị xe hoa, đội bưng tráp, trang phục cưới, mâm quả đầy đủ.
- Nhà gái chuẩn bị bàn thờ tổ tiên, bàn tiệc nhẹ.
- Cô dâu mặc áo dài cưới/trang phục cưới.
🎭 Cách tiến hành:
- Nhà trai đến nhà gái đúng giờ hoàng đạo.
- Nhà trai đón dâu, đại diện hai bên phát biểu.
- Cô dâu ra mắt, nhận lễ, chào gia đình.
- Cô dâu lạy cha mẹ trước khi về nhà chồng.
- Rước dâu về nhà trai, thực hiện lễ gia tiên bên nhà trai.
6. Lễ Vu Quy (Lễ xuất giá)
📌 Ý nghĩa:
Lễ vu quy diễn ra trước lễ rước dâu, là nghi thức nhà gái chính thức gả con về nhà chồng. Lễ này thường tổ chức trang trọng tại nhà gái trước khi cô dâu theo chồng.
- Nhà trai sang đón cô dâu về nhà chồng.
- Nhà gái tổ chức tiễn con gái về nhà chồng.
📜 Chuẩn bị:
- Trang hoàng không gian nhà gái với phông nền “Lễ Vu Quy”.
- Chuẩn bị bàn tiệc nhẹ mời họ hàng hai bên.
- Cô dâu mặc áo dài truyền thống, trang điểm chỉn chu.
- Bàn thờ gia tiên, trầu cau, rượu.
🎭 Cách tiến hành:
- Cô dâu lạy gia tiên, chào bố mẹ.
- Nhà gái trao dâu cho nhà trai.
7. Lễ Thành Hôn (Lễ cưới chính thức ở nhà trai)
📌 Ý nghĩa:
- Lễ thành hôn là nghi thức chính thức tuyên bố cô dâu và chú rể đã trở thành vợ chồng trước quan viên hai họ.
- Là nghi lễ chính thức đón cô dâu vào nhà chồng.
📜 Chuẩn bị:
- Phông nền “Lễ Thành Hôn”.
- Bàn thờ tổ tiên nhà trai đã chuẩn bị sẵn.
- Mâm cúng gia tiên, hoa tươi, đèn nến.
🎭 Cách tiến hành:
- Cô dâu, chú rể thắp hương cúi lạy gia tiên, kính cáo tổ đường nhà trai.
- Cặp đôi ra mắt họ hàng, nhận lời chúc phúc.
- Nhà trai tổ chức tiệc mừng.
8. Lễ Nhập Gia Tiên (Lễ ra mắt tổ tiên nhà trai)
📌 Ý nghĩa:
Lễ nhập gia tiên diễn ra ngay khi cô dâu về đến nhà chồng, thể hiện sự kính trọng đối với tổ tiên nhà trai và đánh dấu việc cô dâu chính thức trở thành một thành viên trong gia đình mới.
📜 Chuẩn bị:
- Nhà trai chuẩn bị bàn thờ tổ tiên, mâm cúng gồm hoa quả, xôi, gà luộc.
- Cô dâu chuẩn bị trang phục trang trọng, kín đáo.
🎭 Cách tiến hành:
- Cô dâu chú rể thắp hương cúng tổ tiên.
- Đại diện nhà trai (thường là cha mẹ chú rể) tuyên bố đón nhận cô dâu.
9. Lễ Lại Mặt (Lễ sau hôn nhân)
📌 Ý nghĩa:
- Cô dâu chú rể về nhà gái sau cưới.
📜 Chuẩn bị:
- Mâm quà biếu nhà gái.
🎭 Cách tiến hành:
- Vợ chồng mới lạy cha mẹ, biếu quà.
10. Lễ Tơ Hồng – Cầu Duyên Cho Đôi Vợ Chồng Mới
💡 Ý nghĩa:
Lễ tơ hồng là nghi thức truyền thống cầu mong hạnh phúc và sự gắn kết bền chặt cho vợ chồng mới cưới.
🛠 Chuẩn bị:
- Bàn thờ hoặc bàn tiệc có tượng Nguyệt Lão (vị thần se duyên).
- Đồ cúng: Hoa quả, bánh ngọt, chè.
🎭 Cách thực hiện:
- Cô dâu chú rể cùng uống rượu giao bôi.
- Nhà trai đọc bài khấn xin Nguyệt Lão phù hộ.
Lời Kết
Như vậy, Ngoài 6 nghi lễ cưới hỏi phổ biến, một số gia đình và vùng miền còn duy trì những nghi lễ như Lễ Nạp Tài, Lễ Vu Quy, Lễ Thành Hôn, Lễ Nhập Gia Tiên, Lễ Tơ Hồng, giúp đám cưới trở nên đầy đủ và trọn vẹn hơn.
Ở các bài viết sau, chúng tôi sẽ cùng các bạn bàn luận các chi tiết từng nghi lễ để có thể thấu hiểu các nghi lễ trong cưới hỏi truyền thống Việt Nam.